“İnsanlar birşeylere inanmayı seviyor, ve hala internetin sahici bir yer olduğunu düşünüyorlar, ancak herkes paylaştıklarını
seçiyor ve hatta hayalden imal ediyor” – A. Ulman
Ulman’ın çalışması, Instagram’ın sanatla ilişkisi ve sosyal medyadaki kimliklerin goreceli gerçekligi noktasında, biri sanatla ilgili digeri psikolojik iki alanın kesişiminde yer alıyor. Instagram’ı bir araç olarak kullanarak sosyal medya ve gerçek kimlik sorunsalına bir bakış açısı getiriyor.
1989 doğumlu Amalia Ulman, Arjantin asıllı, İspanya’da büyümüş, Londra’da Central Saint Martins’te eğitim görmüş ve şu an Los Angeles’ta yaşayan okyanuslar arası göçebe bir sanatçı. Ҫalısmaları performans ve konseptuel sanat olarak tanımlanıyor.İsmi 2016 Forbes 30 Under 30
(30’un altındaki 30 kişi) listesinde yer alıyor. Ses getiren Excellences & Perfections (2014) Instagram performansına ait fotograflar, 2015’te Londra White Chapel Gallery’de Electronic Superhighway (2016-1966) isimli ve 2016’da Londra Tate Modern’deki Performing for the Camera
(2016) isimli kolektif sergilerde yer aldı. Excellences & Perfections (2014) serisi New York’taki New Museum’da arşivlenmis bulunuyor.
@amaliaulman, sanatçının kendi ismini taşıyan Instagram hesabı. Ulman, bu kişisel hesabı üzerinden 2014 senesinde “Part I” yazılı bir görsel paylaşıp, “Excellences & Perfections” (Mükemmeliyetler ve Kusursuzluklar) isimli, beş ay sürecek bir performans yayınlamaya başlıyor. Aynı pratiği devam ettirdigi diğer Instagram serisinin ismi ise Privilege (2016). Performansın içerigi Ulman’in yarattığı, kendi oynadığı karakterler ve onlar için kurguladıgı hayattan fotoğraflar. Ancak takipçileri bunun bir kurgu olduğundan habersiz ve bu süre zarfında paylaşılan fotoğrafların gerçek olmadığını performansın sonunda öğreniyorlar. Sanatçı, Instagram üzerinde belirli bir görsel dil etrafında oluşmuş sosyal kimlikleri fotoğraf üzerinden bizzat kendi o role bürünerek canlandırıyor. Ҫalısmasında sanatçı ve eser arasındaki sınırlar oldukça geçişli.
Ulman’ın çalısması, sosyal medyada oluşan kimliklerle gerçek kimlikler arasındaki bağı ve bunun topluma olan etkileri üzerine düşünmeye davet ediyor.
Instagram, özellikle görsel bir platform ve bu yüzden sanat ile ilişkisi cok sık akla gelen bir soru. Ҫoğunlukla bu görselliğe göreceli olarak otobiyografi ve kurgunun iç içe geçtiği bir hikaye anlatımı (özkurgu-autofiction) eşlik ediyor. Ulman, Excellences & Perfections (2014)’te Instagram’ın sanat ile ilişkisini bir nokta daha ileri götürüyor ve onun içeriğini, işleyiş şeklini, paylaşım ve ulaşım olanaklarını bir sanat aracı olarak kullanıyor.
Ulman, Excellences & Perfection (2014) için öncelikle bir hikaye kurgulamış. Model olmayı hayal eden, küçük bir şehirden gelen kız bir fotografçı tarafından keşfedilir ve Los Angeles’a taşınır. Burada maddi problemlerle karşılaşır, erkek arkadaşıyla ayrılır ve sugar baby ‘lik yapmaya başlar (sugar daddy olarak adlandırılan zengin erkekler tarafından escort karşılıgı finansal yardım gören genç kızlar). Para kazanmanın tadını çıkartırken olaylar daha karanlık bir yol alır, uyuşturucu kullanmaya başlar, depresyona girer, takiben rehabilitasyona gider ve sonunda ailesine geri döner. Ulman’ın Instagram’ında kullandığı fotoğraflar her seferinde başroldeki kahramanın geçtiği sosyal kimliklerinden görsel kesitler sunuyor. Her sosyal kimlik aslında belirli bir görsel dili takip ediyor. Bu görsel kodlar hem uygulamanın sunduğu filtre gibi seçeneklerle bağlantılı hem de 2010’da açılışından beri zaman içinde oluşmuş belli sosyal gruplara ve hayat tarzlarına ait gözüken fotoğraf içeriklerinden oluşuyor. Ulman’ın da Excellences & Perfections (2014) serisinde göstermeye çalıştığı tam da bu sosyal kimliklerin görsel dil üretmesi ve bunun üzerinde oynanabilecek ve kurgulanabilecek bir araç olduğu.
@amaliaulman hesabında, ‘Part I’ paylaşımından itibaren bakıldığında, hikayenin başlangıcında kız ‘pembe-sever-cocuksu- naif-kiz’ görsel olarak anlatılıyor. Kubrick’in Lolita (1962) filminin afişindekine benzer beyaz çerçeveli kalp şeklinde güneş gözlükleri ile çekilmiş bir portre, “Kıyafetlerimi, yaptıklarımı, yasam tarzımı seviyorum” motivasyon sloganı ile apolitikleştirilmiş, termal su gibi hafif doğallık vurgulu bakım ürünlerinin fotoğrafı, beyaz çarsaf üzerine serpiştirilmiş taze pembe gül yaprakları, uyuyan ve üstü örtülmüş bir kedi yavrusu, bir çocuk masumiyeti ile gözünü ovuşturan beyaz kıyafetler içinde Ulman, gül yapraklarının üzerindeki su damlacıklarıyla ucuz edebi ama aynı görsel fikirden devam eden başka bir imaj… Yaklaşık 125 fotoğraftan oluşan bu seride, Ulman’ın Instagram sahnesine kendi sergilediği diğer kadın kimlikleri ‘sugar baby’, ‘zengin-lüks-yaşayan-kız’, ‘şöhret -getto-plastik-estetik-tavırlı’, ‘karanlık-mutsuz-kız’ ‘avocado-seven-sağlığına-önem-veren-sporcu’ olarak devam eder. Ve Excellences & Perfections (2014), siyah beyaz bir gül fotoğrafı gibi sıradan bir fotoğraf ile sonlanır.
Bu performansın getirdiği bir diger soru ise, artik kitlesel medyaya dahil olan sosyal medyada kadının görsel temsili. Mass media ile sosyal medya arasındakı fark, ikincisinin imajları ‘ideal benlik’ hizmetinde kendi üretmesi. Sosyal medyada kadın olmak konusunda diğer önemli bir nokta da, bir kadının hangi tarz kadın kimliklerini taşıyıp taşımayacagı fikri. Ulman bunu bir röportajında şu sekilde ifade ediyor : "Yaptığım herşey kendi güvensizliklerimle ilişkili. Ben de dahilim. Bu çalışmanın büyük bir kısmı, olmaya gerçekten izin verildiğini hissetmediğim bir kadın türü olmayı istemekle alakalı.”
Ulman, yaklaşık yüz bin takipçisine bunun bir performans olduğunu haber vermemişti. Bu fotoğraflara inanılması ve performans sırasınca Instagram hesabının inanırlığını arttırmak icin özel hayatında en yakın çevresi hariç iletişime pek geçmemiş. Ulman’ın gönderdiği bir bülten şöyle başlıyor : “Üzgünüm, bir süredir sana yazmadım. Excellences & Perfections (2014)’in ritmini bozmak istemedim, çöküşün gerçek olduğuna inanmanı istedim. Herşeyin üzerinde fotoğraflara inanmanı istedim. Sana ormandaki mutlu günlerimden bahsetmiş, 4 Temmuz’daki geçit için peri gibi giyindiğimi söyleseydim ne kadar sıkıcı olurdu. Bunun hakkında birşey duymak istemezsin.”
Tam olarak kabullenilmiş olmasa da, artık sosyal medya gerçekliği gerçek hayatlarımıza paralel bir şekilde var. İnsanlardan, bizzat kendilerini paylaşmaları bekleniliyor. Bu, hala en çok kullanımda olan sosyal medya Facebook’un artık kullanıcıları gerçek isim kullanmadığı takdirde, gerek görürse hesabı bloke edip kimlik yollanmasını istemesiyle sabitleşmiş bir durum.
Sosyal medya üzerindeki bu ‘görsel-sosyal’ olarak tanımlanabilecek kimlikler, gerçek hayattaki algıyı etkiliyor. Ulman, bunu sorgulatmaya çalışıyor. Bazı insanların ona Instagram hesabının bir performans olmadığını ve inanmadıklarını söylediğini ifade ediyor. Bir dergiden Ulman’a gelen fotoğraf çekimi teklifi, ‘sugar baby’ olarak çekilmesini istemekle onu Excellences & Perfections (2014) ile sahnelenmiş bir kimlikle özdeşlestirdiğini gösteriyor. Yorum kısmında, bu serinin bir performans olduğu açıklandıktan sonra bile, insanların ‘bu gerçek mi değil mi, gerçekten onun hayatı mı değil mi?’ diye soruyor olmaları, aslında sosyal medyanın ‘gerçeklik’ algısında akılları ne kadar ele geçirdigini gösteriyor. Sanatçının, kendi hayatından öğeleri de kurgusunu yaptığı karakterlerin hayatına katması, örneğin sanat okulundan sonra bir süre escortluk yapmak zorunda kalmış olması, burun ve yüzünde ufak estetik operasyonlar olması ama hesapta gözüken gibi göğüs estetik ameliyatı geçirmemiş olması gibi, takipçilerin Instagram’da gözükenin gerçek olup olmadığını anlamasını zorlaştırıyor. Oysaki bazı fotoğraflar, göğüs ameliyatı fotoğraflarında olduğu gibi, Ulman’ın kendisi bile değil, internet üzerinden farklı yerlerden alınmış algı yönetimini destekleyici fotoğraflar.
Ulman’ın calışmasının getirdigi soruları güncel ve dinamik tutan, çoğalmasını sağlayan da tam da bu nokta üzerinde oynaması. Sosyal medya ve gerçek hayat arasında sınırlar silikleşirken, Excellences & Perfections (2014) ne tam sanal, ne de tam gerçek.
Performans, kimlik üzerine düşündürebilen bir sanat şekli. Kimlik üzerine sorgulamalar ise sanat alanında tabii ki de yeni değil, Ulman’ın bu çalışması Cindy Sherman’a referans veriyor. Bu noktada bir diğer referans Sophie Calle olarak da verilebilir.
Sonuç olarak, Excellences & Perfections (2014), digital native jenerasyon kendisini daha çok içerisinde bulacağı ve kendi kimliğini daha da çok sosyal ve psikolojik anlamda bu platformlar üzerinden tanımlayacağı için, bu kırılma noktasını hatırlatmak ve sosyal medya kimliğinin oluşumu üzerine farkındalık kazandırabilmek açısından önem taşıyor. Artık gerçek hayat ve sosyal medya etkisi ters yönde işliyor. Ulman, bunun farkında kalabilmek için, kendi deyişiyle izleyiciyi ‘huzursuz’ (uneasy) etmek istiyor.
0
15254
0
