Zygmunt Bauman’dan “Şişeye Konulmuş Bir Mesaj”

Bauman’ın 1960’lı yılların sonunda düşünsel çerçevesini nasıl kurduğuna dair birçok değerli bilgi sunduğu, sosyoloji öğrencileri ve Bauman takipçileri için hazine niteliğindeki makalelerden oluşan Kültür Teorisinde Eskizler, Akın Emre Pilgir’in çevirisiyle Ayrıntı Yayınları’ndan çıktı.

1968’de görüşleri ve muhalif tutumları nedeniyle ülkesini terk etmek zorunda kalan Bauman’ın kaybolduğunu sandığı bu çalışmasıyıllar sonra bir kütüphane arşivinde bulunarak okurla buluşturuldu. Tam basıma hazırlandığı sırada düşünceleri ve eserleri ülke içinde yasaklanan parlak bir düşünüre ait olan bu çalışma adeta “şişeye konulmuş bir mesaj.”

Bauman, bu makalelerde dönemin eleştirel teorik yaklaşımlarını, kültür okumalarını, eğitim ve gençlik olgusunu, modernitenin ayırt edici niteliklerine eğilen ve daha sonra “akışkan modernlik” kavramına zemin oluşturacak fikirleri okurlarla buluşturuyor. Kültür teorileri ve eleştirel kültür okumaları üzerine Bauman gibi önemli bir düşünürün erken bir dönemde söylemiş olduklarına ulaşmak “şişedeki mesajı” üzerinden yıllar bile geçse değerli kılıyor.

​Bauman’ın deyişiyle “şişedeki mesaj” alegorisinde iki varsayım saklıdır: Öncelikle ortada yazılmaya uygun ve şişeyi suya atma zahmetine değer bir mesaj olduğu varsayılır. İkincisiyse bulunup okunduğunda onu bulan kişinin şişeyi açıp içindekini okuma, özümseme ve benimseme zahmetine değecek bir mesaj olduğu düşünülür. Şişedeki mesaj hayal kırıklığının geçiciliğini ve umudun sürekliliğini, olasılıkların yok edilemez oluşunu ve onların gerçekleşmesine engel olan güçlüklerin aşılabileceğini ifade eder.