Edebiyattan Politikaya İklim Krizi

Amitav Gosh’un 2015 yılında Chicago Üniversitesi’nde verdiği dört ayrı dersten derlenen, edebiyat, tarih ve politika referansları üzerinden iklim krizine çok boyutlu bir bakış sunan Büyük Kaos – İklim Değişikliği ve Hiç Düşünülmeyenler adlı çalışma İrem Uzunhasanoğlu’nun çevirisiyle Timaş Yayınları’ndan çıktı.

Kitap; “Edebiyat”, “Tarih” ve “Politika” olmak üzere üç ana başlıktan oluşuyor. Gosh, edebiyat, tarih ve politika üzerinden iklim değişikliğinin ölçeğini ve şiddetini kavrama konusundaki yetersizliğimizi inceliyor.

İlk bölümde edebiyat-iklim krizi arasındaki ilişkiyi ele alıyor ve bunu klasik edebiyattan örneklerle açıklıyor. Madame Bovary’den, Solaris’e, Middlemarch’tan kendi kitaplarına kadar resmedilen doğayı, değişen insan ilişkilerini ve modern dünyada yozlaşan insanı örnekliyor. Tür olarak bilimkurgu ve fantastik evrenlerin mekân ve zaman bağlamında edebiyatın sınırlarını genişlettiğini vurgulayarak iklim değişikliği gibi global problemlerin gelecek senaryoları içinde nasıl yankılandığından bahsediyor.

Tarih kısmında, kapitalizm ve iklim krizini irdeliyor. Asya örneğiyle başlayan bölüm bölgenin kömür, petrol endüstrisiyle modernleşmeye başlamışken sömürgecilikle birlikte sanayileşmenin beraberinde getirdiği iklim krizine odaklanıyor. Endüstriyel büyüme, ülkeler arası bürokrasi, sanayileşme ve bu süreçte gelişen yeni uygarlık gibi başlıklar etrafında tarihten örnekler veriyor.

​Politika kısmındaysa, iklim politikaları etrafında kuruluşları, hükümetleri, batı toplumlarının üretim araçlarını, dağıtım sistemlerini ve politikalarını ele alıyor. Devamında iklim krizinin önüne geçmek için imzalanan anlaşmalar ve protokoller gibi diplomatik adımlardan bahsediyor. İklim kriziyle mücadelenin bireysel tedbirlerin kolektif hale gelmesiyle başlayacağının altını çiziyor.