Almanya-Türkiye Arasında Sanatsal Bir Diyalog: Haymatlos

Karin Kneffel’in haymatlos yani vatansız kalma kavramı üzerinden Almanya ile Türkiye arasında sanatsal bir diyalog kurduğu eserlerinden oluşan sergisi “Haymatlos”, 10 Kasım–31 Aralık 2020 tarihleri arasında Dirimart’ta ziyaretçilerle buluşacak.

Kneffel’in yeni serisi, 1930’larda Almanya’dan, vatanlarından, politik görüşleri nedeniyle ayrılma zorunluluğuyla Türkiye’ye gelerek ülkenin eğitim ve sanatına önemli katkılarda bulunan vatansızlardan söz eder. 1950’li yıllarda Türkçeye haymatlos şeklinde giren kelime Almanca heimatlos kelimesinin Türkiye’ye özgü telaffuz şeklinden ibarettir. Sözcük, Türkçede İkinci Dünya Savaşı öncesi ve sırasında ülkelerini terketmek zorunda kalan ve geri dönemeyeceklerini bilen kişileri niteleyen anlamından uzaklaşarak 1960’lı yıllarda Almanya’ya çalışmaya giden Türkiyelilerin ve sonraki kuşak gurbetçilerin imgelemlerinde farklı anlamlar kazanarak hayatına devam etmiştir. Kneffel’in resimlerinin katmanları, izleyiciyi bu kelimenin izinden, tarihsel katmanlardan ve coğrafyalardan geçirerek günümüze getiriyor.

Kneffel’in sergide görülen on beş resminde İstanbul’da yaşamış üç haymatlosun eserlerinin izleri yer alıyor: Bruno Taut (1880–1938), Rudolf Belling (1886–1972) ve Margarete Schütte-Lihotzky (1897–2000). Taut’un Boğaz sırtlarındaki 40’lı yıllarda yaptığı ve içinde hiç yaşamadığı ikonik
evi; Belling’in 1949 tarihli Skulptur 49 (In Memoriam Dreiklang) (Heykel
49 [Üçlü Uyum’un Anısına]) başlıklı heykeli; Schütte-Lihotzky’nin tasarım mutfaklarından ilki olan Frankfurter Küche’si (Frankfurt Mutfağı), Kneffel’in dimağından geçerek resimlere dönüşüyor, onun damlalarının, su izlerinin, kırmızı fırça darbelerinin arkasında karşımıza dikiliyor, bize şu soruyu soruyorlar: Dünya yabancı bir ülke midir?

“Haymatlos”, 10 Kasım–31 Aralık 2020 tarihleri arasında Dirimart’ta görülebilir.