Boğaziçi’ni İstanbul’un Sarnıçlarıyla Buluşturan “İo’nun Yeni Sesi” Arter’de

Arter’in “Sesli Dizi” serisi kapsamında Melih Fereli küratörlüğündeki beşinci sergisinde, kurumun Bill Fontana’ya özel sipariş ettiği İo’nun Yeni Sesi isimli ses/video yerleştirmesinin dünya prömiyeri gerçekleştirildi.

İo’nun Yeni Sesi, Bill Fontana’nın İstanbul Boğazı’nın çeşitli noktalarında ve Şerefiye (Theodosius) Sarnıcı ile Yerebatan (Bazilika) Sarnıcı’nda gerçekleştirdiği video ve ses kayıtlarından oluşuyor. Sanatçının Türkiye’deki ilk kişisel sergisi olma niteliği taşıyan İo’nun Yeni Sesi, izleyicinin zaman ve mekân algısını kuşatıyor. Grundig’in katkılarıyla, Arter’in performans salonlarından Karbon’da izleyiciye sunulan eser, sanatçının bir sesin “ürettiği” imaja ve bir imajın “yarattığı” sese yönelik araştırmalarına odaklanan Acoustical Visions [Akustik Görüntüler] başlıklı serisine de önemli bir ekleme özelliği taşıyor.

Çok ekranlı ve çok kanallı yerleştirme olan İo’nun Yeni Sesi, Fontana’nın 8 kanallı dijital kayıt cihazı, akustik mikrofonlar, hidrofonlar ve ivmeölçerlerden oluşan taşınabilir kayıt stüdyosu aracılığıyla İstanbul’da topladığı ses verilerinin “yeniden konumlandırılması”, bu seslerin gece hoparlörlerle Yerebatan Sarnıcı’nda yayınlanması yoluyla gerçekleştirildi; böylece yapının devasa boşluğundan/kubbelerinden inanılmaz bir karşılık, çok çeşitli yankılar elde edilerek sanatçının “yeni(den) ses(lendirme)” adını verdiği bir yöntemle nihai kompozisyon olarak kaydedildi.

İzleyiciler Karbon’a girdiğinde karşı duvarda Şerefiye Sarnıcı’ndan görsellerin yer aldığı çok büyük bir projeksiyon perdesine doğru yönlendiriliyor. Serginin bu katmanında görselliğe ilâveten, Fontana’nın Şerefiye Sarnıcı’nda yaptığı ambisonik ses kayıtları bu duvara yakın konumlanan sekiz hoparlörlük bir matris üzerinden duyuluyor. Karbon’un mimarisine uyarlanmış “patlamış bir küpü” andıran perdeler üzerinde sunulan imajlar ve mekânla bütünleşmiş ses çeşitliliği ise, sanatçının farklı yerlerden elde ettiği verileri su aracılığıyla bir araya getiriyor.

İo’nun Yeni Sesi adını İstanbul Boğazı’na da ismini veren İo’nun mitolojik hikâyesinden alıyor. İo, Yunan mitolojisinde Zeus’un karısı Hera’nın ilk rahibesi olarak kabul edilir. Zeus, İo’ya âşık olur ve onu Hera’nın gazabından korumak için beyaz bir ineğe dönüştürür. Hera’nın intikam almak için kendisine musallat ettiği at sineğinden kaçmaya çalışırken sürekli yer değiştirmek zorunda kalan İo, İyonya Denizi’ni aştıktan sonra İstanbul Boğazı’nı da yüzerek geçmesiyle boğazın “sığır geçidi” anlamına gelen “Bosphorus” ismini almasını sağlar.

Arter’in Bill Fontana’ya özel sipariş ettiği İo’nun Yeni Sesi isimli ses/video yerleştirmesini Arter, Karbon’da görebilirsiniz.

Künye:
Bill Fontana
İo’nun Yeni Sesi
(Akustik Görüntüler serisinden)
2019–2022
Çok kanallı ses ve video yerleştirmesi
Değişken boyutlar
Arter Koleksiyonu

Yerleştirme görüntüsü: Bill Fontana: İo’nun Yeni Sesi, Arter, 2022
Küratör: Melih Fereli
Fotoğraf: Sena Nur Taştekne (Arter)