Nâzım Hikmet’in Hiçbir Yerde Yayımlanmamış Şiirleri Yayımlandı

Nâzım Hikmet’in şu ana kadar hiçbir yerde yayımlanmayan beş şiiri, Yapı Kredi Yayınları’nın iki aylık edebiyat dergisi kitap-lık’ın Temmuz – Ağustos sayısında yayımlandı. Yapı Kredi Yayınları editörlerinin TÜSTAV Komintern Arşivi’ndeki çalışmaları sırasında bulunan “İstanbul’da 1 Mayıs”, “Beyanname”, “Gecenin Penceresinde”, “İtiraf” ve “Hayatımız Yirmi İki Kelimede” adlı şiirler arşivin 1925 tarihli belgeleri arasında bulundu.

Bulunan şiirler Nâzım Hikmet’e ait olmayan bir el yazısıyla, aynı bloktan koparılmış kareli sayfalara yazılı olarak 1’den 6’ya kadar numaralandırılmış. Son sayfada yer alan şiir dışındaki diğer dört şiir daha önce yayımlanmamış. Bunlar sırasıyla “İstanbul’da 1 Mayıs”, “Beyanname”, “Gecenin Penceresinde” ve “İtiraf” adlı şiirler. Son sayfada bulunan “Hayatımız Yirmi İki Kelimede” adlı şiir ise, Nâzım Hikmet’in Bütün Şiirleri’nde “Biz-Hayatımız-Yaptığımız İş” adıyla yer alan şiirin son dizelerini oluşturuyor.

Komünist Enternasyonal – Komintern ve onun milli şubelerinin, bu arada Türkiye Komünist Partisi’nin 1919-1943 arası dönemine ilişkin belgeler 1991 yılında Rusya Devlet Siyasi ve Sosyal Tarih Arşivi (RGASPİ) tarafından tasnifiyle birlikte kullanıma açılmıştı. Kuruluş halindeki Türkiye Sosyal Tarih Araştırma Vakfı, Amsterdam’da kurulu Uluslararası Sosyal Tarih Enstitüsü’nün de katkılarıyla, burada bulunan Türkiye’ye ilişkin belgelerin mikrofilmlerini aldı. 1999’da dijital ortama aktarılan bu belgeler TÜSTAV Komintern Arşivi olarak Türkiye’de araştırmacılara sunuldu.

“2001’den beri Nâzım Hikmet’in Türkiye’deki yayıncısı olan Yapı Kredi Yayınları, kitapların mevcut bilgiler çerçevesinde hatasız ve eksiksiz hale getirilmesi için, Nâzım Hikmet’in bütün eserlerinin gözden geçirilmesi ve eleştirel, açıklamalı bir yayın hazırlanması doğrultusunda bir çalışma başlattı. Çalışmanın ana eksenini Nâzım Hikmet’in yayımlanmış şiirlerinin ilk yayımlandıkları Türkçe kaynaklara ulaşmak, şiirlerin yayımlanma sürecini ve basımlar arasındaki farklılıkları belirlemek, şiirlerde yer alan kişiler ve olaylar hakkındaki bilgileri derlemek oluşturuyor. Şiirlerin ilk yayımlandıkları kaynaklar arasında öncelikle Nâzım Hikmet’in sağlığında yayımlanan kitapları, dönemin gazete ve dergileri yer alıyor. Bunların yanı sıra Nâzım Hikmet’in ailesine ve arkadaşlarına yazdığı mektuplar ve eserlerinin el yazısı veya daktilo müsveddeleri de inceleniyor. Bir kısmı eski yazıyla, bir kısmı Latin harfleriyle yazılmış bütün bu kaynaklar gözden geçirilerek hazırlanacak eleştirel basımda, şiirlerin ilk basımlarıyla sonraki basımları, el yazısı veya daktilo örnekleri arasındaki farklılıklar verilerek değişikliklerin izlenmesi sağlanacak; açıklayıcı notlarla şiirlerin hikâyeleri ve kahramanları, bunların Nâzım Hikmet’le olan ilişkisi ortaya konulacak ve böylelikle okurun daha kesin bir bilgiye ulaşması mümkün olacak. Bu kaynakların incelenmesiyle, aynı zamanda, eski yazı kaynaklardan aktarılan metinlerdeki yanlışların düzeltilmesi de amaçlanıyor. Birincil kaynakların yanı sıra, Nâzım Hikmet’le ilgili anılar, incelemeler ve makalelerin araştırılması da çalışmanın kapsamı içinde bulunuyor.

​Söz konusu kaynaklarla ilgili, TÜSTAV Komintern Arşivi, Nâzım Hikmet Kültür Sanat Vakfı Arşivi, RGALİ (Rusya Edebiyat Sanat Devlet Arşivi), RGASPİ (Rusya Sosyal Siyasal Tarih Devlet Arşivi) gibi arşivlerdeki araştırmalar sürüyor.”