Nihal Gündüz’ün “Yüzleşme, Denizlerimizdeki Tehdit: Hayalet Ağlar” Sergisi Taş Mektep’te

Nihal Gündüz’ün küratörlüğünü üstlendiği “Yüzleşme, Denizlerimizdeki Tehdit: Hayalet Ağlar” başlıklı sergi 31 Aralık’a kadar, İBB Miras tarafından kapsamlı restorasyon çalışmalarıyla koruma altına alınan Büyük Ada’daki Taş Mektep’te sanatseverlerle buluşuyor.

İBB ve Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi iş birliğiyle hazırlanan “Yüzleşme, Denizlerimizdeki Tehdit: Hayalet Ağlar” sergisi temasını canlının yaşam hakkı üzerinden kurgulayarak, insanlarda farkındalık ve duyarlılık yaratmayı amaçlıyor. Doğayı özgürleştirme arzusuyla hazırlanan sergi, içeriğini çoğunlukla gerçeklikten alıyor. Fotoğrafçıların seçtiği konular, oluşturulan sahneler, bir canlının hayatının son bulma sürecine giden anlardan ilham alıyor. Yaşama içgüdüsüyle direnme ve başkaldırı süreci olsa da gelecek ve umut vadetmeyen bir süreci ele alıyor. Sergide, canlıların yaşamdan koparılma hâlinin yaşanan travmanın, şiddetin, geride bıraktığı çöküş ya da izler bir gösterge olarak ortaya çıkıyor.

“İnsanın kendine ve çevresine yabancılaştığı bir dönem içinde yaşamaktayız. Doğa ile ilişkimiz, onu anlamaktan uzak, başrolde insan şeklinde devam etmektedir. İnsan bireysel olarak varlığının tek ve biricik olma hâlinden vazgeçmesi önemlidir. Doğanın ekonomiden daha önemli olduğu düşüncesinin altı çizilerek yol alınmalıdır. Balıkçıların kullandıkları tekneler, ağlar sermaye gibi görünse de sadece araçtır. Asıl özenle korumamız gereken denizler ve denizlerdeki yaşamdır.

Yaşanan tahribat hemen düzelmese de bir noktadan başlatmak gerekir. Merkezinde çevre odaklı toplum bilincinin oluşturulması için sanatsal anlatımlar eleştirel tavırla beraber sorunları görünür kılma ve konuya dikkat çekme konusunda etkili olabilmektedir. Sanatçılar uzun yıllardır, insan ve ekosistem arasında bozulan ilişkiyi ve yabancılaşmaya dikkat çekerek yeniden düzenleme yolunu bulmaya çalışmaktadır. ‘Yüzleşme’ fotoğrafları, fotoğrafçıların belirledikleri gerçeklikler üzerinden ortaya çıkarılan yaratıcı fotoğraflar olarak, başka bir mekân ya da topluluk üzerinde hakimiyet kurmanın yarattığı fiziksel, zihinsel sorunlara ve sonuçlarına değinmiştir. Aynı zamanda proje içeriğinde, ağlardan oluşturulan bir enstalasyon, ‘Bir Balığın Ölümü’ temalı dans performans videosu ve projede kullanılan ağın çıkarıldığı günün fotoğraflarından oluşan bir belgesel video yer almaktadır.

Balıkçıların avlanma sırasında kullandıkları ağların çeşitli sebeplerden dolayı denize bırakmak zorunda kaldıkları ağlara ‘hayalet ağ’ denir. Bu ağlar, genellikle plastikten yapılmış ince, şeffaf monofilament ipliklerden oluşur. Denizde onlarca yıl çözünemediği için pasif avlanmaya devam eder. Denizde başıboş durumda olan bu ağların, canlıları avlanmaya devam etmesi ‘hayalet avcılık’; olarak adlandırılır.

‘Yüzleşme’ sergisi kapsamında, deniz dibinde terk edilmiş hâlde bulunan ağların yarattığı tahribatın boyutunu ve konu ile ilgili fikirleri ortaya çıkarabilmek için derinlemesine araştırma yapılmış su altı ve üstüne ilişkin belgesel ya da haber niteliği olabilecek birçok fotoğraf ve video incelenmiştir. Denizdeki canlıların, hayalet ağ karşısında ne hissettiklerini ne yaşadıklarını anlamak için Belgeselci ve Deniz Biyoloğu Dr. Mert Gökalp’den destek alınmıştır. Kendisi ile yapılan yüz yüze görüşmede, deniz canlılarının hayalet ağ, misina gibi benzeri tehdit oluşturan yabancı nesnelerle karşılaştıklarında nasıl tepki verdikleri, neler yaşadıkları, nasıl öldüklerine ilişkin bilgiler edinilmiştir.

Hayalet ağ çıkarma çalışmaları ile tanınan Serço Ekşiyan Büyükada’da ziyaret edilerek, çalışmaları dinlenmiştir. Kendisi tarafından çekilen hayalet ağların yarattığı tahribatın fotoğraf ve videoları izlenmiştir. Empati yapılarak deniz altında canlıların yaşam alanlarına müdahale edilmesiyle, nasıl bir yaşam mücadelesi verdiklerini insan yaşamındaki duygu hâli ve davranış biçimleri ile ilişki kurmaya çalışıp fikirler oluşturulup fotoğraf sahneleri tasarlanmıştır. Tasarlanan fotoğrafların uygulamasında Serço Ekşiyan ve Ercan Akpolat tarafından çıkarılan ağ kullanılmıştır.”

Sergi Künyesi:
Fotoğraflar: Caner Özbaydoğan, Elif Uzun, Nihal Gündüz, Nur Öztürk, Sena Dede
Enstalasyon: Cemre Duran
Dans Performans: Melekçe Türkmen
Dans Müzik: Kuzey Şahin
Dans video: Suat Tor
Video Kurgu: Barış Cem Yüksel, Çağrı İşbilir
Belgesel Video: Caner Özbaydoğan
Styling: Shahrzad Seyedi, Zehra Taşkan
Grafik Tasarım: Öznur Coşkun
Modeller: İrem Çukurkent, Sümeyye Bostancı, Lyudmila Yudina, Yağmur Uzun, Esin Köz, Taha Arslan, Taha Aydın, Gözde Vatansever, Abdullah Düzgün, Aleyna Bahar Bostancı, Sude Diker, İrem Geçer, Shahrzad Seyedi, Patricia Alvarez Andrade, Mehmet Şen
Çalışma Ekibi: Canan Yardımcı, Mehmet Şen, Hande Varsat, Tuana Peksoy, Tuğçe Günal, Dilek Ceren Oyuktaş, Dila Pirinç, Semra Dede, Abdullah Düzgün, Suat Tor, Elifsu Ateşoğlu, Ahmet Kütük, Mert Nazım Egin
Teşekkürler: Jotun, Godox, Fuji, Serço Ekşiyan, Ercan Akpolat, Savaş Karakaş, Dr.Mert Gökalp, Kerem Suner, Prof. Emre İkizler, Prof.Dr.Osman Ürper, Prof.Dr. Rezzan Gülhan,  Doç.Tuna Uysal, Dr.Uğurkan Ulutürk, Salih Uzun, Işık Gençoğlu, Aylin Gürbüz Güleç