Her İkisi de Bir Tür Toplanma Çağrısı Gibi

Bienal Belleği 9

​14. İstanbul Bienali soruşturmamız devam ediyor. Akademisyen, yazar, küratör Rana Öztürk’e en çok etkilendiği işi sorduk. Oyunu Francis Alÿs’in Ani’nin Sessizliği ve Cevdet Erek’e ait Bir Ritim Mekanı – Otopark çalışmalarından yana kullandı.

“Bienal’de farklı nedenlerle hoşuma giden ya da bienal çerçevesinde etkili bulduğum birçok iş oldu. İçlerinden en beğendiğimi seçmek zor. Ancak benim için öne çıkan bir işi soracak olursanız ben bir değil iki işten bahsetmek istiyorum.

Birincisi Francis Alÿs’in Ani’nin Sessizliği adlı, film, kuş düdükleri ve görsel malzemelerden oluşan sunumu. Alÿs, bir zamanların önemli yerleşimlerinden, artık harabe halindeki Ermeni kenti Ani’nin terk edilmiş kalıntılarına bir çocuk oyunuyla yeniden yaşam getiriyor. Filmde, kuşları çağırmak için birbirinden farklı pek çok kuş sesini taklit eden düdükleri öttürerek kalıntılar arasında koşuşup saklanan bir grup çocuğun kuş çağırma ritüeli toplu bir senfoniye dönüşüyor. Böylelikle Alÿs’in yalın bir dille gösterdiği bir çocuk oyunu, sadece doğayı taklit etmenin ötesine geçerek çözümsüz kalmış politik meselelerin, derin acıların, tamiri mümkün olmayan bir boşluğun ifadesi ve iyileşmenin aracı oluyor.

İkincisi ise Cevdet Erek’e ait Bir Ritim Mekanı – Otopark. 1940’larda inşa edilmiş ve yıkımı planlanan bir otoparktaki çalışma, boşaltılmış bu mekanı sesle yeniden canlandırarak yeni bir deneyim alanı yaratıyor. Sanatçı, çeşitli mimari öğeler de kullanarak oldukça minimal bir dille kurguladığı bu alan içinde ziyaretçiyi, ses, ritim ve boşlukla karşı karşıya bırakıyor. Alÿs’in filminin aksine mekan içinde dolaşarak bir tür performans yapan ziyaretçinin kendisi bu kez. Otopark çevresinden gelen seslerle de karışan ritimler, mekanın geçmişi ve şimdisini, gündelik hayatı, yaşam, devinim ve dönüşümü duyumsatıyor.

Her iki iş de yalın bir dille, ses, müzik, ritim ve hareket yoluyla bir boşluğa, zamana, tarihe dikkat çekiyor, her ikisi de bir tür toplanma çağrısı gibi…”