Kadın ve Esirgenmiş Alanlar: Kadehlerdeki Dudak İzleri

Gazeteci yazar Şengün Kılıç Hristidis’in arşiv belgelerinden canlı tanıklara uzanan kapsamlı bir araştırmayla kadın - rakı/içki ilişkisinin Osmanlı’dan Cumhuriyet ve günümüze kadar gelen izlerini sürdüğü çalışması Kadehlerdeki Dudak İzleri, Anason İşleri Kitapları’ndan çıktı.

Hristidis, kadınların boza içmenin “neşe verici” özelliğini keşfetmelerinden başlıyor. Şerbetli “panç” konusuna, Men-i Müskirat Kanunu’na, Cumhuriyet Baloları’na dek birçok alana giriyor. Meyhaneye gidemeyen kadından meyhane işletmecisi kadına, alan açmış hem de söz sahibi olarak alan açmış kadına geliyor. Tüm bunları “rakı içen kadın” güzellemelerine prim vermeden yapıyor.

Kadehlerdeki Dudak İzleri, çok yazarlı da bir kitap. Rakıyı sek içmenin erdemlerinden bahseden Çağla Öztek de, klişelerle alay eden Banu Tuna da, rakıyı “adam gibi” değil kadın gibi içtiklerini söyleyen Filiz Çay ve Saadet Kıcır da, sadece rakı değil futbol muhabbetini de masaya getiren Esin Gedik de dudak izlerini bırakıyorlar kadehlere. Kitapa yazısıyla, röportajıyla çok kişinin katkısı var; hâliyle çoğu da kadın. Ayrıca katkısı bulunan diğer isimler: Mutlu Tönbekici, Meri Sevilya, Aybala Yentürk, Sula Bozis, Sumru Toydemir, Efi Kanner, Canan Balkan, Pakize Türkoğlu, Aslı Davaz, Harun Kolçak, Aydın Engin, Ilgın Su, Berrin Tablacıoğlu, Feraye Işıl, Naim Dilmener, Melis Sökmen, Ebru Çapa, Sevda Ferdağ, Elif Key, Racia Adar, Neslihan Kayserilioğlu, Nisan Akman, Şafak Gürgen, Gülten Şen, Ece Aksoy, Deniz Türkali, Güzin Değişmez, Fügen Basmacı, Nilay Lale Yılmaz, Didem Yerdelen, Çağla Öztek, Banu Tuna, Demet Özlen, Filiz Çay, Saadet Kıcır, Burcu Barakacı ve Esin Gedik.

“Bir kadının değil eğlenmek, sadece yemek yemek için lokantaya gidebilmesinin Cumhuriyet’le birlikte mümkün olduğunu biliyor muydunuz? Ya çok yakın zamana kadar geçerli olan bir “zaptiye” kanununa göre, içkili yerde bulunan bir kadının müşteri de olsa “vesika” göstermesinin gerekli olduğunu?

​Her türlü iktidar, şaşırtmayarak kadının hayata katılmasını erkek üzerinden mümkün olabilen sınırlarda tutmaya çalışmış. Kanun koymuş, mahalle baskısı yaratmış. Kadın ayrımcılığını herkesin gönüllü katıldığı bir “bizden olma hali” olarak kodlamış. Ve içselleştirmemizi sağlamış. Kadınlar da kendilerinden esirgenmiş olana ulaşmak için mücadele etmiş tabii.”